Εισαγωγικό σημείωμα

Σχεδιάζοντας  ένα προσβάσιμο περιβάλλον το οποίο να διευκολύνει τα άτομα που χρησιμοποιούν αναπηρικό αμαξίδιο και τα άτομα με προβλήματα όρασης, είναι σήμερα το μέτρο που καθορίζει ένα φιλικό και ασφαλές περιβάλλον, απαραίτητο για την ποιότητα ζωής όλων των μελών της κοινωνίας, την αναβαθμίζει και της προσδίδει αξία. Το τελικό ζητούμενο είναι το ανθρωποποίητο περιβάλλον να εξυπηρετεί τον άνθρωπο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωή του.

Τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) αποτελούν το 10% του γενικού πληθυσμού και στο ποσοστό αυτό εντάσσονται τα άτομα με:

-       κινητικές αναπηρίες

-       Αισθητηριακές (οπτική, ακουστική(

-       Νοητική αναπηρία

Όμως προβλήματα διακίνησης στο δομημένο περιβάλλον όπως είναι σήμερα σχεδιασμένο, αντιμετωπίζει ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού, τα Εμποδιζόμενα άτομα: οι ηλικιωμένοι, οι γονείς με παιδικά καροτσάκια, οι γυναίκες σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, οι χρόνια πάσχοντες, οι προσωρινά τραυματισμένοι, άτομα με ασυνήθεις σωματικές διαστάσεις κ.α.

Τα Εμποδιζόμενα άτομα ανέρχονται στο 50% περίπου του πληθυσμού όμως αν υπολογίσουμε ό,τι σε 30 ή 40 χρόνια η σημερινή ηλικία των 40 και 50 χρόνων θα είναι 70 και 80, αυτόματα διαπιστώνουμε/συνειδητοποιούμε πως είμαστε όλοι εν δυνάμει εμποδιζόμενα Άτομα. Δηλαδή το 100% του πληθυσμού αντιμετωπίζει ή θα αντιμετωπίσει προβλήματα κινητικότητας και διακίνησης στο περιβάλλον ζεί, την κατοικία, στην εργασία, στην καθημερινή ζωή.

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, όπως το μάθαμε και τον υπηρετούσαμε δεν ανταποκρίνεται πλέον στην σημερινή πραγματικότητα. O «Μέσος όρος» βάσει του οποίου σχεδιάζονται όλα, εξυπηρετεί τον άνθρωπο μόνο για κάποια μικρά ή μεγάλα διαστήματα της ζωής του, όχι όμως για όλη τη διάρκειά της.

Ένας «Καθολικός Σχεδιασμός» ή «Σχεδιασμός για Όλους» που θα εξυπηρετεί τον άνθρωπο σε όλες τις φάσεις της ζωής του ασχέτως ηλικίας και φυσικής/νοητικής κατάστασης είναι σήμερα η Αποστολή των μελετητών.

Ο Κανονισμός που ακολουθεί, για τη χρήση των οικοδομών από τα Άτομα με Αναπηρία ψηφίστηκε το 1999 και η πρώτη δεκαετία που πέρασε είχε αρκετή άγνοια εκ μέρους των μελετητών. Ο σχεδιασμός για τα ΑμεΑ έμοιαζε για την Κύπρο κάτι το περισσό κάτι που δυσκόλευε τα πράγματα και οι μελετητές κόμη διερωτώνται για ποιον σχεδιάζουν τις ράμπες και τους οδηγούς όδευσης τυφλών, αφού… δεν βλέπουν κανένα ανάπηρο να κυκλοφορεί, ή έστω πολύ σπάνια.

Όμως η διακίνηση των ΑμεΑ δεν υποβοηθείται από μια ράμπα ή ένα προβάσιμο κτίριο που μοιάζει σαν το νησί μέσα στην πόλη*. Αν δεν υπάρξει η απαραίτητη σύνδεση όλων των στοιχείων του αστικού περιβάλλοντος, η αλυσίδα πρόσβασης δηλαδή που θα επιτρέψει στο άτομο με αναπηρία, από τη στιγμή που θα φύγει από το σπίτι του, να άει στην εργασία, στο γήπεδο, το εστιατόριο και να επιστρέψει με ευκολία στο σπίτι, τότε δεν καταφέραμε τίποτα. Ένας κρίκος της αλυσίδας όταν λείπει η πορεία του είναι δύσκολη εώς αδύνατη.

Ο ρόλος των αρχιτεκτόνων και όσων σχεδιάζουν, είναι καθοριστικός για την προσαρμογή ενός αφιλόξενου και εχθρικού περιβάλλοντος, σε φιλικό και ασφαλές για όλους.

Κ.Π.

Κανονισμός 61.Η για τη χρήση των οικοδομών από άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ)

Ο ΠΕΡΙ ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ ΝΟΜΟΣ

Κανονισμοί δυνάμει του άρθρου 19

ΧΡΗΣΗ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ ΑΠΟ ΑΝΑΠΗΡΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
Ανάπηρος σημαίνει άτομο το οποίο λόγω σωματικής αδυναμίας ή ανεπάρκειας αντιμετωπίζει μόνιμη ή προσωρινή δυσκολία στην πρόσβαση σε οικοδομή ή δρόμο

61.Η(1) Ο παρών νόμος εφαρμόζεται στις πιο κάτω περιπτώσεις:

α) Σε όλες τις δημόσιες οικοδομές ή/και οικοδομές που επιτρέπεται η είσοδος του κοινού
β) Σε εμπορικά κέντρα
γ) Σε οικοδομές που περιλαμβάνουν καταστήματα ή/και γραφεία
δ) Σε πολυκατοικίες με πέντε ή περισσότερες οικιστικές μονάδες και / ή σε οικοδομές με απαιτούμενους χώρους στάθμευσης πέραν των πέντε.
ε) Σε εκπαιδευτικά ιδρύματα περιλαμβανομένων και των χώρων διαμονής των φοιτητών, σε γυμναστήρια, αθλητικές εγκαταστάσεις και κολυμβητικές δεξαμενές.

στ) Σε κλινικές, ιατρεία και θεραπευτικά ή άλλα διαγνωστικά κέντρα.
ζ) Σε βιομηχανικές οικοδομές με έκταση μεγαλύτερη των 600μ. ή με αριθμό εργαζομένων μεγαλύτερο των 10 ατόμων
η) Σε οποιαδήποτε οικοδομή όπου η αρμόδοα αρχή εύλογα κρίνει ότι επιβάλλεται η εφαρμογή του κανονισμού αυτού

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου το ισόγειο τμήμα της οικοδομής είναι υφιστάμενο και καλύπτεται με άδεια οικοδομής, η αρμόδια αρχή απαιτεί μερική εφαρμογή του κανονισμού αυτού, νοουμένου ότι η πλήρης εφαρμογή των προνοιών του κανονισμού είναι ανέφικτη.

Νοείται περαιτέρω ότι για σκοπούς της πιο πάνω επιφύλαξης “αρμόδια αρχή” σημαίνει την αρχή που αποτελείται από εκπροσώπους
-του Τμήματος Πολεοδομίας και οικήσεως,
-της αρμόδιας τοπικής αρχής και
-του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου.



.

61.Η(2) Ουδεμία οικοδομή επί της οποίας εφαρμόζεται ο παρών κανονισμός ανεγείρεται εκτός αν:
α) όλα τα επίπεδα της οικοδομής είναι προσβάσιμα σε ανάπηρα άτομα...



Σχέδια από το βιβλίο "Handicap et construction" του καθηγητή Louis-Pierre Grosbois
Ed. LE MONITEUR 

Κύρια είσοδος

β) Η κύρια είσοδος της οικοδομής έχει ελάχιστο καθαρό πλάτος 0,90μ μετρουμένου μεταξύ των πλαισίων ή των παραστατών και στη μια άκρη της θύρας από την πλευρά της χειρολαβής υπάρχει ανεμπόδιστη απόσταση ελάχιστου πλάτους 0,30μ καιπάνω στό φύλλο της θύρας είναι τοποθετημένο οπλισμένο διαφανές γυαλί σε κατάλληλο ύψος έτσι που να παρέχει οπτικό πεδίο σε όλους τους χρήστες, καθώς επίσης και χειρολαβές και μηχανισμοί αυτόματης επαναφοράς και το καθαρό πλάτος των φύλλων και των εσωτερικών θυρών έχει ελάχιστο πλάτος 0,90μ


Σχέδια από το βιβλίο "Handicap et construction" του καθηγητή Louis-Pierre Grosbois
Ed. LE MONITEUR 


Χρήσιμες λεπτομέρειες:

Τα κατώφλια τόσον της εξώπορτας και γενικά όλων των θυρών διαμερισμάτων προς εξωτερικό χώρο όπως εξώστες ή κοινόχρηστους διαδρόμους, να είναι κατά προτίμηση συνεπίπεδα (ομοεπίπεδα) με τα εκατέρωθεν δάπεδα ή αν υπάρχει υψομετρική διαφορά αυτή να είναι το πολύ 1 εκ. κατά το δυνατόν στρογγυλεμένη με ακτίνα ίση με το ½ του ύψους και το ίδιο ισχύει για τις κύριες εισόδους διαμερισμάτων ή/και γραφείων

Ο τάπητας στην είσοδο πρέπει να είναι βυθισμένος με τρόπο που να μην δημιουργεί υψομετρικές αλλαγές και επίσης να μην είναι μαλακός γιατί δυσχεραίνει τα αναπηρικά αμαξίδια.

κλιμακοστάσια

•γ) Όπου υπάρχουν κλιμακοστάσια ή πέραν των δύο σκαλιών τοποθετούνται διπλοί χειρολισθήρες, σε απόσταση ενός μέτρου μεταξύ τους, με ύψος 0,70μ και 0,90μ αντίστοιχα, με διάμετρο χειρολισθήρα 0,05μ και στη μια πλευρά ο χειρολισθήρας προεξέχει 0,40μ του πρώτου και του τελευταίου σκαλοπατιού,




Σχέδια από το βιβλίο "Handicap et construction" του καθηγητή Louis-Pierre Grosbois
Ed. LE MONITEUR 


Βοηθητικές λεπτομέρειες

 Οι χειρολισθήρες να είναι συνεχείς και χωρίς διακοπές στα ενδιάμεσα πλατύσκαλα. Ο πάνω χειρολισθήρας, να είναι έχει στρογγυλευμένη ή ελλειπτική διατομή διαμέτρου 5 εκ και  o κάτω 3,5-5εκ.

Μεταξύ του χειρολισθήρα και της επιφάνειας αγκύρωσής του σε τοίχο, να υπάρχει ελεύθερη απόσταση 5εκ.

Κοινόχρηστοι διάδρομοι / προθάλαμοι κλιμακοστασίων

•(δ) οι κοινόχρηστοι διάδρομοι έχουν ελάχιστο πλάτος 1,25μ

,

.

(ε)οι προθάλαμοι κλιμακοστασίων και ανελκυστήρων

(ε)οι προθάλαμοι κλιμακοστασίων και ανελκυστήρων έχουν ελάχιστη διάσταση 1,50μ
Νοείται ότι στις περιπτώσεις κλινικών και ιατρείων η ελάχιστη διάσταση είναι 2,10μ

,

Προθάλαμοι κλιμακοστασίων / ανελκυστήρων

,
.

(ε)οι προθάλαμοι κλιμακοστασίων και ανελκυστήρων έχουν ελάχιστη διάσταση 1,50μ
Νοείται ότι στις περιπτώσεις κλινικών και ιατρείων η ελάχιστη διάσταση είναι 2,10μ

Σχέδια από το βιβλίο "Handicap et construction" του καθηγητή Louis-Pierre Grosbois

Ed. LE MONITEUR ,

Κεκλιμένα επίπεδα/ ράμπες

στ) υπάρχει κατάλληλα διαμορφωμένο κεκλιμένο επίπεδο (ράμπα) σύνδεσης της κύριας εισόδου με δημόσιο δρόμο και/ή πεζοδρόμιο, κατασκευασμένο από αντιολισθητικό υλικό και το οποίο διαθέτει τα πιο κάτω χαρακτηριστικά:

i) Ελάχιστο ανεμπόδιστο πλάτος 1,20μ
ii) κλίση από 1:15 (6%) για μήκος ράμπας μέχρι 5μ
και 1:20 (5%) για μήκος ράμπας μεγαλύτερο από 5μ

iii) περίζωμα εκατέρωθεν του κεκλιμένου επιπέδου με ελάχιστο ύψος 0,15μ
και χειρολισθήρα σε ύψος μεταξύ των 0.80μ και 0,90μ και στις δύο πλευρές και η διάμετρος του χειρολισθήρα πρέπει να είναι 0,05μ

•iv) Στην αρχή και στο τέλος κάθε κεκλιμένου επιπέδου υπάρχει πλατύσκαλο με ελάχιστο ανεμπόδιστο μήκος 1,20μ και πλάτος το πλάτος της ράμπας

Νοείται ότι όταν το συνολικό μήκος του κεκλιμένου επιπέδου υπερβαίνει τα 10μ απαιτείται η κατασκευή ενδιάμεσου πλατύσκαλου ελάχιστου μήκους 1,50μ

.





Σχέδια από το βιβλίο "Handicap et construction" του καθηγητή Louis-Pierre Grosbois
Ed. LE MONITEUR 

Πεζοδρόμιο

ζ) όπου απαιτείται η κατασκευή πεζοδρομίων, αυτά διαμορφώνονται και συνδέονται κατάλληλα με το οδόστρωμα, έχουν αντιολισθητικό δάπεδο και κατάλληλη σήμανση για ανάπηρα άτομα, σύμφωνα με τις υποδείξεις και προς ικανοποίηση της αρμόδιας αρχής

Ανελκυστήρες

0,που υπάρχουν ανελκυστήρες
•i) η είσοδος / έξοδος στο θάλαμο ανελκυστήρα είναι προσβάσιμη σε ανάπηρα πρόσωπα
•ii) η θύρα εισόδου του ανελκυστήρα έχει τουλάχιστον καθαρό άνοιγμα 0,80 μ.
•iii) ο ανελκυστήρας έχει καθαρές εσωτερικές διαστάσεις θαλάμου τουλάχιστον 1,40 μ. μήκος και 1,10 πλάτος.


•Νοείται ότι όταν η οικοδομή αφορά χώρο νοσηλείας (κλινική) οι καθαρές εσωτερικές διαστάσεις του θαλάμου του ανελκυστήρα είναι τουλάχιστον 2,20μ μήκος και 1,10 μ πλάτος.

Νοείται ότι τα κομβία ελέγχου έχουν ηχητική, ανάγλυφη και οπτική σήμανση.

v)Σε κάθε ανελκυστήρα τοποθετείται τηλεφωνική συσκευή σε ύψος 1.05μ έως 1,30 μ και 0,40 μ από τη θύρα, η οποία είναι συνδεδεμένη με το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο και προγραμματισμένη να επικοινωνεί με τον υπεύθυνο συντήρησης του ανελκυστήρα και/ή την αστυνομία και/ή την πυροσβεστική υπηρεσία.


Σχέδια από το βιβλίο "Handicap et construction" του καθηγητή Louis-Pierre Grosbois
Ed. LE MONITEUR 

i

Η είσοδος τοποθετείται πάντα στη μικρή  πλευρά του θαλάμου και συστήνεται η διαφοροποίηση του δαπέδου σε πλάτος 60 εκ. για την προειδοποίηση ατόμων με οπτική  αναπηρία.

Επίσης συστήνεται χειρολισθήρας περιμετρικός και λεκτική ανακοίνωση των ορόφων εσωτερικά

Χώροι υγιεινής

(θ) υφίσταται κοινόχρηστο αποχωρητήριο και νιπτήρας για χρήση από τα δύο φύλα, διαμορφωμένο κατάλληλα, με τα εξής χαρακτηριστικά

(ii) Η θύρα του αποχωρητηρίου ανοίγει προς τα έξω...

(ι) Οι διαστάσεις του αποχωρητηρίου είναι 2μ x 2μ και ο άξονας της λεκάνης είναι τοποθετημένος σε απόσταση 0.50μ από τον πλαϊνό τοίχο και με τέτοια διαμόρφωση , ώστε να διασφαλίζεται η λειτουργικότητα του.

Νοείται ότι σε βιομηχανικές οικοδομές και συγκροτήματα εργαστηρίων οι χώροι αποχωρητηρίων διαμορφώνονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να δύνανται να χρησιμοποιούνται και από ανάπηρα πρόσωπα.


Νοείται περαιτέρω ότι οι απαιτούμενοι πρόσθετοι χώροι για σκοπούς υγιεινής για ανάπηρα πρόσωπα δεν υπολογίζονται στο συντελεστή δόμησης της οικοδομής.

Νιπτήρας με κενό κάτωθεν για την προσέγγιση αμαξιδίου ΑμεΑ

Χειριστήριο μακρύ αναμυκτικό κρύο/χεστό και βρύση με μακρύ ράμφος.

Ισόπεδο ωτους για αναπηρικά τροχοκαθίσματα
χωρίς υψομετρική διαφορά, κλίσεις δαπέδου 1,5%

Χώροι συνάθροισης κοινού

(ι) αναφορικά με οικοδομές ή άλλους χώρους που δέχονται κοινό, θεατές ή ακροατές (π.χ. κολυμβητήρια, θέατρα, κινηματογράφους, αίθουσες αθλοπαιδιών κ.λ.π.) αυτοί είναι διαμορφωμένοι κατάλληλα ώστε να εξασφαλίζεται εύκολη πρόσβαση σε ανάπηρα πρόσωπα και λαμβάνεται πρόνοια ώστε ποσοστό 1% του συνολικού αριθμού θέσεων με ελάχιστο αριθμό τέσσερις θέσεις, είναι κατάλληλα διαμορφωμένες για χρήση από ανάπηρα άτομα και αυτές έχουν εύκολη πρόσβαση στις εξόδους κινδύνου.


Σχέδια από το βιβλίο "Handicap et construction" του καθηγητή Louis-Pierre Grosbois
Ed. LE MONITEUR 

Χώροι Στάθμευσης

(ια) ποσοστό 10% των απαιτούμενων για την οικοδομή χώρων στάθμευσης για χώρους στάθμευσης συνολικής χωρητικότητας από 101 και άνω είναι διαμορφωμένοι κατάλληλα και με κατάλληλη ένδειξη για χρήση αποκλειστικά από ανάπηρα πρόσωπα. Κάθε χώρος στάθμευσης έχει ελάχιστη διάσταση 5μ x 3.30μ με πρόσβαση στην κύρια ή άλλη είσοδο της οικοδομής.

Σχέδια από το βιβλίο "Handicap et construction" του καθηγητή Louis-Pierre Grosbois
Ed. LE MONITEUR 

I  Πληροφορίες για χώρους στάθμευσης

Φέρουν το Διεθνές Σύμβολο Πρόσβασης (Δ.Σ.Π.) αποτυπωμένο αφενός στο έδαφος και αφετέρου αναρτημένο πάνω από την αντίστοιχη θέση ή στον τοίχο.

Η στάθμη των χώρων αυτών συνδέεται απαραίτητα με την είσοδο ή/και με παρακείμενο πεζοδρόμιο με κεκλιμένα επίπεδα κλίσης 6% και ελάχιστου πλάτους 120 εκ.

Το δάπεδο του χώρου στάθμευσης γενικά, δεν πρέπει να  έχει κλίσεις μεγαλύτερες του 2% (1:59)

Οι χώροι και η διαδρομή από και προς αυτούς πρέπει να είναι προστατευμένοι από τις καιρικές συνθήκες.

Η είσοδος από το χώρο στάθμευσης να μην έχει υψομετρικές διαφορές.

Ο κανονισμός 61.Η για την χρήση των κτηρίων από τα ΑμεΑ